De kansen voor een modal shift in Noord-Nederland

Noord-Nederland heeft in 2018 uitgesproken om in 2035 zoveel mogelijk emissievrij te willen zijn wat betreft mobiliteit. De inzet op modal shift in de logistiek is één van de onderdelen die hieraan een bijdrage kan leveren. Door vervoer over de weg te bundelen en te verplaatsen naar water of spoor worden er minder kilometers op de weg gemaakt. Dit kan leiden tot meer ruimte op de weg, minder uitstoot door vrachtverkeer en/of een ander kostenplaatje. Om deze redenen wordt hier ook aandacht aan geschonken in het Rijksbeleid. Om in beeld te krijgen wat de kansen zijn voor een modal shift in Noord-Nederland, heeft Regio Groningen-Assen namens de drie noordelijke provincies een onderzoek uit laten voeren door Panteia, welke nu is afgerond.

In dit onderzoek zijn resultaten uit eerdere onderzoeken m.b.t. modal shift in Noord-Nederland naast elkaar gelegd. Met behulp van een enorme database is nagegaan waar de logistieke stromen van en naar Noord-Nederland zitten (op het water, per spoor of over de weg) en waar hier nog ruimte is om dit eventueel anders te organiseren. Gekeken is hoe deze kansen verzilverd kunnen worden. Bijvoorbeeld door bedrijven meer samen te laten werken, of nieuwe verbindingen op te zetten.

Ook is gekeken welke bedrijven in Noord-Nederland gekoppeld kunnen worden aan de stromen die potentieel interessant zijn voor een modal shift. Deze bedrijven zijn benaderd en bevraagd in hoeverre zij de mogelijkheden zien van, of al bezig zijn met, een modal shift. En/of welke belemmeringen zij ervaren om dit voldoende te kunnen realiseren.

Conclusies van het onderzoek

De totale potentie voor een modal shift bedraagt 1.5 miljoen TEU (containers) per jaar. Waarbij het grootste gedeelte (1.4 miljoen TEU) via de binnenvaart gerealiseerd zou kunnen worden. Hierbij gaat het voornamelijk om binnenlandse stromen, waarvan een groot deel naar Rotterdam (binnenvaart) en Amsterdam, Tilburg en Eindhoven (spoor). Internationale stromen gaan vooral naar België en Duitsland. De trein verliest het snel van het schip, door hogere kosten, lagere capaciteit en beperkte flexibiliteit. De benoemde potentie betekent niet automatisch dat deze gemakkelijk te realiseren is of logisch is; de beste manier om een product te vervoeren is ook afhankelijk van het type product. Verse landbouw- of voedselproducten hebben baat bij een kortere leveringstijd dan (bijvoorbeeld) voertuigen of machines. Ook andere bottlenecks (onwetendheid, hogere kosten, lopende contracten, te lage volumes) kunnen een modal shift in de weg staan.

Om de potentie en de kansen die er zijn in Noord-Nederland op het gebied van een modal shift aan te grijpen, zouden we als overheden samen met het bedrijfsleven op o.a. de volgende zaken in kunnen zetten:

• Bewustzijn, mogelijkheden en kennis m.b.t. een modal shift bij bedrijven vergroten en inzicht geven in de voordelen hiervan
• Goederenvolumes bundelen om zo voldoende lading te hebben; hiervoor is het van belang dat bedrijven transparant willen en kunnen samenwerken en dit ook te promote
• Modal shift stimuleren met financiële incentives
• Gezamenlijke aanvragen voorbereiden voor (Europese) Subsidieprogramma’s.

Nu de taak om deze potentie en kansen in de toekomst te verzilveren. NewWays Noord-Nederland is een programma om modal shift te realiseren door o.a. nieuwe verbindingen op te zetten en goederenstromen te optimaliseren. NewWays verbindt partijen met elkaar, met als doel voldoende volume te creëren en zo een modal shift te kunnen bewerkstelligen. De partners van Logistiek Noord en NewWays Noord-Nederland hebben onlangs de samenwerking t/m in ieder geval 2022 verlengd. Door deze samenwerking is een landelijke dekking van het Joint Corridors Off-Road programma ontstaan. Hierdoor is het gemakkelijker om nationale partijen met elkaar te verbinden. De optimalisatie van logistieke goederenstromen, van weg naar water en spoor, zorgt voor lagere kosten, hogere efficiëntie, meer flexibiliteit, lagere uitstoot van broeikasgassen en voor de drie noordelijke provincies tot betere benutting van de bestaande infrastructuur, profilering van de regio als logistieke hotspot en een verbeterd vestigingsklimaat. De samenwerking op logistiek in Noord-Nederland, onder de noemer Logistiek Noord, wordt gecoördineerd door Regio Groningen-Assen.

De resultaten van het onderzoek van Panteia worden samen met NewWays Noord-Nederland, de drie provincies, TLN en Evofenedex nader besproken. Er wordt gekeken hoe deze aanbevelingen in de praktijk kunnen worden gebracht en hoe de logistieke stromen nog optimaler én duurzamer georganiseerd kunnen worden.

Het volledige rapport vindt u hier.

Aanvullende informatie m.b.t. het NewWays / Joint Corridors off-road programma vindt u hier: